Hieronim Rafal Łopaciński (1860 - 1906)
jezykoznawca, etnograf, historyk
bibliofil i nauczyciel

 

Kalendarium życia i działalności

Hieronima Łopacińskiego

30 września 1860

urodził się w Ośnie Górnym na Kujawach.

1871-1879
uczy się w męskim gimnazjum w Kaliszu. Od 5 klasy zarabia na swoje utrzymanie udzielając korepetycji. Za celujące wyniki w nauce otrzymuje listy pochwalne po ukończeniu klasy V, VI, VII, a na zakończenie szkoły srebrny medal.

1879-1883
studiuje na Wydziale Humanistyczno-Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1881 uzyskuje zloty medal za rozprawe pt. "Charakterystyka osób występujących w komediach Terencjasza".

1883
podejmuje prace nadetatowego nauczyciela języków starożytnych w III Gimnazjum Męskim w Warszawie.

1 stycznia 1884
zostaje przeniesiony do gimnazjum w Lublinie na stanowisko etatowego nauczyciela greki i łaciny. Pracuje tu az do tragicznej śmierci. Od roku 1895 uczy języka polskiego, później również języka niemieckiego, geografii i historii. Pod koniec lat 90-tych zaczyna pełnić funkcje bibliotekarza gimnazjum. Za prace nauczyciela zostaje odznaczony Orderem Sw. Stanislawa (1888r.) oraz Orderem Sw. Anny (1896r.)

1886
na zlecenie dyrektora Siengalewicza i wicegubernatora Tchorzewskiego rozpoczyna zbieranie materiałów językoznawczych, etnograficznych i historycznych do rozprawy, które ma wykazać rosyjskość Lublina i regionu. Przełożeni udostępniają mu archiwa oraz zakazane publikacje zagraniczne. W wyniku badan Łopacinski dochodzi do wręcz przeciwnych wniosków, dlatego tez otrzymuje zakaz dalszych poszukiwań. Jednak rozsmakowawszy sie w pracy naukowej, zafascynowany starymi dokumentami i aktami, legendami, podaniami i obyczajami ludowymi kontynuuje swoje badania, a ich wyniki pod pseudonimem publikuje w licznych periodykach na terenie trzech zaborów.

1891
w Kalendarzu Lubelskim jako Rafał Lubicz ogłasza pierwsza rozprawę historyczna pt. "Wydawnictwa periodyczne w Lublinie".

1892
otrzymuje nagrodę Akademii Umiejętności w Krakowie za "Przyczynki do Słownika języka polskiego", których tom I opublikował w 1891r.

1897
prowadzi badania gwary i obyczajów ludu mazurskiego w Prusach Wschodnich, za co otrzymuje dyplom czlonka Towarzystwa Starozytnosci "Prussia" w Królewcu.

1898
rozpoczyna współpracę z Komisja Jeżykowa Akademii Umiejętności w Krakowie.
Publikuje w Pracach Filologicznych rozprawę o swoim odkryciu - pochodzącej z 1542 roku polskiej książce drukowanej pt. "Sad Parysa".

od 1899
rozpoczyna współpracę przy tworzeniu Encyklopedii Kościelnej, Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Ilustrowanej oraz Encyklopedii Staropolskiej.

1900
opracowuje katalog zbiorów biblioteki gimnazjalnej.

17 maja 1900
otrzymuje godność członka - korespondentem Akademii Umiejętności w Krakowie.

1901
organizuje Wystawę Przedmiotów Sztuki i Starożytności oraz dział etnograficzny i zabytków polskich, numizmatyki, druków staropolskich i dokumentów na Wystawie Rolno-Przemysłowej w Lublinie.
Wydaje z własnymi objaśnieniami najstarszy widok Lublina z 1618 roku.

od 1902
świadomie gromadzi księgozbiór z zamiarem utworzenia w Lublinie biblioteki publicznej.

1903
bada przeszłość kościoła powizytkowskiego. Odczytuje karty pergaminowe z 1754 roku dotyczące postawienia kopuły kościoła i odkrywa istniejące w tej świątyni malowidła ścienne z XV wieku.
Na prośbę Akademii Krakowskiej nadzoruje druk Słownika Gwar.

1905
w Kaplicy Św. Trójcy na Zamku Lubelskim, pod gruba warstwa tynku, odkrywa wraz z malarzem Smolińskim freski pochodzące z okresu panowania Władysława Jagiełły (początek XV w.).
Otrzymuje propozycje objęcia katedry języka polskiego w Uniwersytecie Warszawskim. Jednocześnie zaproponowano mu stanowisko dyrektora tworzonego w Warszawie gimnazjum polskiego. Łopaciński nie przyjął żadnej z tych propozycji.

1906
otrzymuje od Akademii Umiejętności propozycje zinwentaryzowania rękopisów zgromadzonych w archiwach Królestwa Polskiego
Uczestniczy w Zjeździe Rejowskim w Krakowie, gdzie bierze udział w pracach Komisji Ortograficznej.

25 sierpnia 1906
umiera w wyniku tragicznego wypadku.
Jest pochowany w Lublinie na cmentarzu przy ul. Lipowej.